Αγαπητοί συνάδελφοι και συμμετέχοντες στην ημερίδα καλημέρα σας.

Κατ’αρχήν να ευχαριστήσω το Εικαστικό επιμελητήριο για την σημαντική διοργάνωση και επίσης

να ευχαριστήσω την Ανωτάτη σχολή καλών τεχνών, για την φιλοξενία,

Ονομάζομαι Γεώργιος Βακουφτσής και είμαι Αγιογράφος, Θα ήθελα να παραθέσω στον λίγο χρόνο

που έχω στη διάθεσή μου, κάποιες απόψεις ,μελέτες και εμπειρίες που έχω, ως καλλιτέχνης αλλα και ως παραγωγός χρωμάτων και υλικών τέχνης.

Πολύ συνοπτικά θα κάνω μία αναδρομή στο παρελθόν, αναφέροντας ότι χρησιμοποιήθηκαν ευρέως

από την περίοδο της αρχαιότητας, υλικά τοξικά όπως μόλυβδος και κινάβαρι, αλλά και μη τοξικά

όπως οξείδια σιδήρου.Ο λόγος είναι προφανής, για την χρήση των τοξικών υλικών,όπως η ανάγκη της πλούσιας παλέττας αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις η αντοχή στο χρόνο,καθώς και ότι δεν υπήρχαν άλλες επιλογές.

Όπως συμπεραίνουμε, τοξικότητα και αντοχή στο χρόνο πάνε μαζί.Λίγο πολύ, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει για χρωστικές : κόκκινο καδμίου, κινάβαρι, λευκό μολύβδου, κίτρινα χρωμίου, αλλά και στεγνωτικό μολύβδου κ.λ.π. Είναι κάποια από τα τοξικά υλικά, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται ευρέως στην τέχνη, με πολύ καλές ιδότητες και μεγάλες αντοχές στο χρόνο. Επίσης όμως με μεγάλη επιβάρυνση στην υγεία των καλλιτεχνών και στο περιβάλλον.Παράδειγμα από μετρήσεις και μελέτες που έγιναν, δεν υπάρχει ζωτικό όργανο στο ανθρώπινο σώμα που να μην προσβάλλει το κάδμιο. Καθώς επίσης, οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για την οικολογική καταστροφή που προκαλεί το χρώμιο. Συμπέρασμα πολλά από τα υλικά που συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε, προκαλούν καρκινογεννέσεις και οικολογική καταστροφή. Η ερώτηση είναι εύλογη, τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να πετύχουμε τις ιδιότητες που θέλουμε, χωρίς να έχουμε τοξικότητα?

Την απάντηση καλείται να την δώσει η σύγχρονη επιστήμη, αντικαθιστώντας τα τοξικά υλικά με νέα μη τοξικά, και νέες μεθόδους πιο φιλικές στην υγεία και το περιβάλλον.

Συγκεκριμένα στους τομείς και τις κατηγορίες υλικών με τις οποίες ασχολούμαι:

-Υδατοδιαλυτά πολυμερή και πρόσθετα αυτών.

Έχουν αντικατασταθεί πλέον τα συντηρητικά-μυκητοκτόνα ( π.χ.αρσενικό) με νέας σύστασης, πιο φιλικά προς την υγεία και το περιβάλλον, με βάση την νέα πιο αυστηρή νομοθεσία στο συγκεκριμένο τομέα.Επίσης γίνονται μελέτες για ακόμα πιο οικολογικά συντηρητικά (π.χ. Πυριτικό νάτριο)

Επίσης με βάση τη νέα νομοθεσία, υποχρεωτικά μειώνονται και οι διαλύτες (γλυκόλες) και πλέον υπάρχουν λύσεις για μικρότερη περιεκτικότητα σε διαλύτες (low voc) ή καθόλου διαλύτες (no voc)

Οπότε στο χέρι μας είναι να επιλέξουμε νέας τεχνολογίας ρητίνες, που να συμβαδίζουν με την τελευταία τεχνολογία και νομοθεσία.

–Πολυμερή διαλύτου, ελαΐκές αλυσίδες (λάδια αλκυδικές) και πρόσθετα αυτών

Εδώ θα αναφερθούμε κυρίως στις αλκυδικές ρητίνες, στα λάδια (το λινέλαιο κυρίως) και στα στεγνωτικά τους

Όσοι ασχολούνται με την ελαιογραφία (ζωγραφική με λάδια), ήδη γνωρίζετε για τα στεγνωτικά μολύβδου, τα οποία είναι τοξικά.Τα τελευταία χρόνια έχουν αντικατασταθεί με νέας τεχνολογίας στεγνωτικά πιο φιλικά στην υγεία και το περιβάλλον.Όπως το mix κοβαλτίου ή το mix zr zn ca.

Επίσης βήματα έχουν γίναι και στην αντικατάσταση άλλων βλαβερών προσθέτων όπως στο antiskin, και στα αντιηλιακά φίλτρα (αντικατάσταση με uv titan)

–Χρωστικές και είδη αυτών

Ίσως από τα μεγαλύτερα θέματα στην ημερίδα μας.Οι χρωστικές όπως γνωρίζουμε ,

χωρίζονται σε ανόργανες και οργανικές και σε μίξεις μεταξύ τους.Το πρόβλημα με την τοξικότητα το έχουν κυρίως οι ανόργανες πρωτογενείς χρωστικές (κάδμιο,χρώμιο, κινάβαρι,λευκό μολύβδου), και πολύ λιγότερο οι οργανικές (φθαλοκυανίνες.).Την λύση μας την δίνει η νέα τεχνολογία των χρωστικών και αντιηλιακών φίλτρων.Πολύ οικολογικές θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι χρωστικές σε μορφή πάστας (χωρίς πτητικότητα, μεγάλη κάλυψη, πολύ μικρή κοκομετρία και μεγάλη αντοχή σε αλκάλια-οξέα και στο χρόνο). Επίσης οι παραπάνω τοξικές ανόργανες χρωστικές έχουν αντικατασταθεί πλέον, με οργανικές, με παρόμοιες αντοχές σε αλκάλια-οξέα, και επίσης μεγάλη αντοχή στο ηλιακό φως (υπεριώδη ακτινοβολία), με την χρήση νέων αντιηλιακών φίλτρων όπως το uv titan, και η μίκα.Το uv titan, είναι ένα είδος τιτανίου, προΐόν της νανοτεχνολογίας, με πολύ καλές αντιηλιακές δυνατότητες(uv stabilizer-uv absorber), κατάλληλο για επιφανειακή προστασία (βερνίκι), και η μίκα είναι ένα φυσικό ορυκτό που δίνει επίσης πολύ καλές αντιηλιακές ιδιότητες, Σε χρήση μέσα στα χρώματά μας, έχει την τάση να ανεβαίναι στην επιφάνεια, πριν στεγνώσει το χρώμα μας, και να σχηματίζει ένα στρώμα αδιαπέραστο σε μεγάλο βαθμό από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Αξίζει επίσης να ανφερθούμε στις χρωστικές που παράγονται με την χρήση νανοτεχνολογίας, προσδίδοντας μοναδικές ιδιότητες και αντοχές.

Οπότε η επιλογή είναι δική μας στο τι θα χρησιμοποιήσουμε, και πως.

–Πολυμερή – βερνίκια, εποξικές ρητίνες, καταλύτες, πολυεστέρες.

Επίσης ένα μεγάλο κεφάλαιο, στο θέμα μας.Ξεκινώντας με την κατηγορία των βερνικιών, μπορούμε να αναφέρουμε ότι για να επιτύχουμε την μέγιστη προστασία, δεν χρειάζεται πλέον η χρήση βερνικιών δύο συστατικών.Συνήθως το ΄β συστατικό είναι ισοκυανικός καταλύτης (νερού ή διαλύτου), αρκετά ανθυγειηνός. Υπάρχουν πολύ ποιοτικές ρητίνες όπως ο πολυεστέρας νερού ενός συστατικού,και αντίστοιχα ακρυλικές διαλύτου, οι οποίες με την προσθήκη του κατάλληλου αντιηλιακού φίλτρου, δίνουν πολύ ποιοτικά βερνίκια, για επαρκή προστασία της επιφάνειάς μας.

Στον τομέα των προσθέτων, όπως προαναφέραμε παραπάνω, έχουμε αντικαταστάσεις σε διαλύτες και τοξικά αντιηλιακά φίλτρα.

Στις εποξικές ρητίνες και στους πολυεστέρες, έχουμε αντικατάσταση με υδατοδιαλυτά και σε μερικές περιπτώσεις με υδατοδιαλυτά ενός συστατικού.

–Στο θέμα της ατομικής προστασίας, είμαστε υποχρεωμένοι, να λάβουμε μέτρα, όπως μάσκα και γάντια, τη στιγμή που υπάρχει σήμανση επικινδυνότητας, ειδικά στα διαλύτου και στα υλικά δύο συστατικών. Πρέπει να γνωρίζουμε τις ιδιότητες από αυτά που χρησιμοποιούμε.Παράδειγμα απαγορεύεται το κάπνισμα, όταν κάνουμε χρήση χρωστικών σε σκόνη.Φυσικά είναι αυτονόητο, ότι δεν καπνίζουμε όταν κάνουμε χρήση εύλεκτων υλικών, και πολλά άλλα που χρειάζονται μελέτη από εμάς των κανόνων ασφαλείας, και των ιδιοτήτων τους.

–Ένα ακόμα μεγάλο θέμα είναι η μελέτη και χρήση, φυσικών υλικών. Όπως τα φυσικά καθαριστικά , τα πυριτικά απεντομοτικά (τα οποία είναι πιο ισχυρά απο τα εντομοκτόνα), η χρήση φυσικών κολλητικών μέσων (αυγό, φυσικές οργανικές κόλλες).Υπάρχουν αρκετα καλές λύσεις όπως αναφέραμε, για να μην επιβαρύνουμε την υγεία και την τσέπη μας.

-Τα τελευταία χρόνια, η επιστήμη έχει κάνει στροφή, και ασχολείται κυρίως με υλικά αν όχι φυσικά, τουλάχιστον πιο φιλικά στην υγεία μας και στο περιβάλλον.Το βάρος όμως της επιλογής πέφτει σε εμάς τους ίδιους. Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά προΐόντα, με κοινή επιδίωξη των κατασκευαστών, τις μεγαλύτερες πωλήσεις. Είναι λοιπόν στο χέρι μας, πρώτα από όλα η μελέτη,των υλικών που χρησιμοποιούμε, και δεύτερον η έξυπνη επιλογή, με κριτίριο την υγεία μας και την προστασία της φύσης, και αρκετές φορές την οικονομία στην τσέπη μας.

Όπως αναφέρει και ο τίτλος, η τέχνη είναι για να υπηρετεί τον άνθρωπο, έτσι ώστε να έχουμε μακροβιότητα, με καλή υγεία, για να απολαμβάνουμε και να εξασκούμε την τέχνη μας.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Γεώργιος Βακουφτσής

Αγιογράφος